Việt Nam - thành viên nòng cốt trong sự phát triển của ASEAN

Việt Nam luôn tự hào là một thành viên trách nhiệm, tích cực với những đóng góp không nhỏ để có một ASEAN như ngày hôm nay - một cộng đồng, một nền kinh tế lớn trên thế giới. 

Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn phát biểu tại Lễ Thượng cờ nhân kỷ niệm 55 năm ngày thành lập ASEAN (8/8/1967-8/8/2022). (Ảnh: Văn Điệp/TTXVN)

Ngày 8/8 đánh dấu chặng đường 55 năm hình thành và phát triển của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).

Trải qua hơn 5 thập kỷ, ASEAN ngày nay đã trở thành một cộng đồng, một nền kinh tế lớn trên thế giới, hợp tác an ninh-chính trị, văn hóa-xã hội ngày càng sâu rộng.

Và Việt Nam luôn tự hào là một thành viên trách nhiệm, tích cực với những đóng góp không nhỏ để có một ASEAN như ngày hôm nay.

Những dấu ấn Việt Nam trong ASEAN

Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á được thành lập ngày 8/8/1967 với 5 thành viên ban đầu; phát triển dần thành một tổ chức hợp tác toàn diện và chặt chẽ, bao gồm cả 10 nước Đông Nam Á và chính thức trở thành Cộng đồng ASEAN vào ngày 31/12/2015.

Việt Nam chính thức gia nhập ASEAN ngày 28/7/1995 nhân dịp Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN lần thứ 28 (AMM-28) ở Brunei. Tuy nhiên, quá trình Việt Nam tham gia ASEAN đã được khởi động từ trước đó.

Cụ thể, tháng 7/1992, Việt Nam đã tham gia Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC) và trở thành quan sát viên của ASEAN; từ năm 1993, Việt Nam họp tham vấn thường xuyên với ASEAN nhân dịp Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN hàng năm, tham gia các chương trình và dự án hợp tác ASEAN trên 5 lĩnh vực: khoa học-công nghệ, môi trường, y tế, văn hoá-thông tin, phát triển xã hội; Năm 1994, Việt Nam trở thành một trong những thành viên ban đầu của Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF), một diễn đàn khu vực đầu tiên bàn về các vấn đề chính trị-an ninh do ASEAN giữ vai trò chủ đạo.

[Việt Nam - Nhân tố quan trọng trong sự phát triển của ASEAN]

Tham gia ASEAN là một quyết sách có tầm chiến lược của Đảng và Nhà nước ta, góp phần tạo nên cục diện phát triển mới cho đất nước, củng cố môi trường hòa bình, ổn định, tranh thủ các nguồn lực bên ngoài cho phát triển và nâng cao vị thế đất nước.

Tham gia ASEAN với phương châm “tích cực, chủ động và có trách nhiệm,” trong suốt hành trình 27 năm qua, Việt Nam đã có nhiều đóng góp cho một ASEAN thống nhất, đoàn kết, hòa bình, ổn định và phát triển, có tiếng nói ở khu vực và được các nước lớn công nhận.

Điểm lại một số đóng góp nổi bật góp phần giúp gây dựng vị thế vững mạnh trong ASEAN, ngay sau khi gia nhập tổ chức, Việt Nam đã giải quyết nhiều lực cản để tích cực thúc đẩy ASEAN kết nạp các nước Lào, Myanmar (năm 1997) và Campuchia (năm 1999).

Điều này đã giúp Việt Nam trở thành cầu nối giữa khu vực Đông Nam Á lục địa với Đông Nam Á hải đảo. Nhờ đó, đến năm 1999, toàn bộ 10 quốc gia Đông Nam Á đã hiện thực hóa giấc mơ về một đại gia đình, quy tụ sức mạnh tập thể của toàn khu vực, xóa bỏ nghi kỵ giữa các dân tộc, thu hẹp khoảng cách phát triển, nâng cao đáng kể tinh thần tự chủ của khu vực.

Cùng với đó, trong 27 năm qua, Việt Nam đã đóng vai trò nòng cốt trong việc xác định mục tiêu, phương hướng phát triển và hình thành các quyết sách lớn trong ASEAN.

Song hành với đó, Việt Nam luôn tích cực và nghiêm túc cùng ASEAN đưa các quyết sách vào triển khai với tầm nhìn rộng lớn, nhiều sáng kiến đột phá trên mọi lĩnh vực với mức độ và phạm vi ngày càng sâu rộng.

Trong bối cảnh thế giới và khu vực thường xuyên chịu ảnh hưởng của những biến động nhanh chóng và phức tạp, ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp đến an ninh và ổn định ở Đông Nam Á, Việt Nam đã đóng góp vào quá trình xây dựng nguyên tắc, “luật chơi,” cùng ASEAN ứng phó hiệu quả với các nguy cơ đe dọa hòa bình, an ninh và ổn định khu vực, thúc đẩy đối thoại và hợp tác.

Đối với cộng đồng quốc tế, Việt Nam có nhiều đóng góp quan trọng trong mở rộng quan hệ và đẩy mạnh hợp tác giữa ASEAN với các đối tác.

Một trong những điểm nhấn quan trọng về đóng góp của Việt Nam đối với ASEAN là việc đảm nhận, đăng cai thành công các hoạt động và hội nghị quan trọng của ASEAN, góp phần tăng cường đoàn kết, thống nhất trong ASEAN, nâng cao uy tín của hiệp hội và ghi dấu ấn nước Chủ tịch bằng nhiều sáng kiến.

Đặc biệt, năm 2020 đánh dấu 25 năm gia nhập ASEAN, cũng là lần thứ 3 đảm nhận trọng trách Chủ tịch ASEAN. Khó khăn của giai đoạn này là phải đối mặt với những thách thức to lớn do đại dịch COVID-19, song Việt Nam đã chứng tỏ bản lĩnh và vai trò dẫn dắt, chủ động của nước Chủ tịch luân phiên.

Việt Nam đã chủ động, tích cực và có trách nhiệm và kiên trì các nguyên tắc của ASEAN, cùng các nước thành viên nỗ lực đưa con tàu ASEAN vượt qua sóng gió, chủ động ứng phó và thích ứng với bối cảnh mới, giữ vững đà hợp tác và liên kết khu vực, khẳng định được vai trò trung tâm và nâng cao vị thế của ASEAN.

Nhiều sáng kiến quan trọng năm 2020 đã trở thành tài sản chung của ASEAN như Quỹ ASEAN ứng phó COVID-19, Kho dự phòng vật tư y tế khẩn cấp ASEAN, Khung phục hồi tổng thể ASEAN...

Năm 2022, với chủ đề “ASEAN hành động cùng ứng phó các thách thức,” Việt Nam tiếp tục “đóng góp chủ động, ứng xử tích cực và sẻ chia trách nhiệm,” cùng các nước thành viên vượt qua thử thách, giữ vững đoàn kết, tiếp nối đà xây dựng Cộng đồng và đẩy mạnh liên kết khu vực, ứng phó có hiệu quả thách thức đang nổi lên, củng cố vai trò trung tâm và vị thế, tiếng nói của ASEAN trên trường quốc tế.

Với tư duy chủ động, tích cực, tin cậy và có trách nhiệm, Việt Nam đã, đang và sẽ tiếp tục cùng các nước thành viên nỗ lực triển khai hiệu quả các sáng kiến và thỏa thuận hợp tác, đóng góp thiết thực vào giải quyết các vấn đề chung của ASEAN và khu vực.

Bên cạnh những đóng góp to lớn cho ASEAN, Việt Nam cũng nhận được nhiều lợi ích thiết thực. Trước hết, ASEAN là một trong những nền tảng quan trọng để Việt Nam từng bước hội nhập quốc tế, tạo môi trường quốc tế thuận lợi cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Việc tham gia ASEAN giúp Việt Nam hội nhập quốc tế sâu rộng hơn, huy động các nguồn lực phục vụ phát triển và nâng cao sức mạnh tổng hợp.

Cùng với đó, Việt Nam cũng từng bước nâng tầm đối ngoại đa phương, nâng cao vị thế quốc tế của đất nước. Mặt khác, quá trình tham gia ASEAN 27 năm qua đã giúp Việt Nam tạo dựng nội lực mạnh mẽ trong tiến trình hội nhập, nâng cao tầm vóc đất nước trên trường quốc tế.

Hợp tác kinh tế-thương mại Việt Nam-ASEAN ngày càng phát triển

Sau 27 năm tham gia ASEAN, quan hệ kinh tế-thương mại của Việt Nam-ASEAN đã có sự phát triển vượt bậc, cả về bề rộng lẫn chiều sâu. Năm 1996, khi Việt Nam mới tham gia Khối thương mại tự do ASEAN (AFTA), thương mại hai chiều của Việt Nam với các nước trong khối mới chỉ đạt khoảng gần 6 tỷ USD, nhưng đến nay, con số này đã tăng tới hơn 10 lần, trung bình khoảng 60 tỷ USD.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch ASEAN 2020 chuyển giao vai trò Chủ tịch ASEAN cho Brunei theo hình thức trực tuyến tại Lễ Bế mạc Hội nghị Cấp cao ASEAN 37 và các Hội nghị Cấp cao liên quan. (Ảnh: Thống Nhất/TTXVN)

Đặc biệt, trong giai đoạn 2010-2021, thương mại giữa Việt Nam và ASEAN đã có sự tăng trưởng vượt bậc. Trong đó xuất khẩu tăng từ 9,3 tỷ USD năm 2010 lên mức 29,1 tỷ USD vào năm 2021. Việt Nam cũng tăng nhập khẩu từ khối ASEAN, từ mức 14,5 tỷ USD năm 2010 lên 41,1 tỷ USD vào năm 2021, tăng 26,6 tỷ USD.

Năm 2021, Thái Lan là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam trong khối ASEAN, đạt 6,1 tỷ USD, chiếm 20% thị phần; tiếp theo là Campuchia, đạt 4,8 tỷ USD; Philippines đạt 4,5 tỷ USD; Myanmar đạt 4,4 tỷ USD…

Các mặt hàng công nghiệp Việt Nam như máy tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; điện thoại các loại và linh kiện; máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng khác… là những sản phẩm xuất khẩu chiếm kim ngạch lớn nhất.

Gạo Việt Nam là mặt hàng nông sản xuất khẩu chính sang ASEAN. Trong đó Philippines là quốc gia nhập khẩu gạo Việt lớn nhất khối và trên thế giới (năm 2021 đạt 2,4 triệu tấn, tương ứng 1,2 tỷ USD, chiếm lần lượt 38% và 37% thị phần).

Trong năm 2022, Việt Nam và các nước ASEAN tiếp tục đẩy mạnh hợp tác đầu tư và thương mại giữa các bên; xúc tiến thương mại, hợp tác, kết nối cho các doanh nghiệp nội khối,...

Trong bối cảnh tình hình trên thế giới và trong khu vực có nhiều biến động phức tạp, ASEAN đang đứng trước những cơ hội và thách thức về khả năng ứng phó trước các tình huống khẩn cấp, xây dựng một cộng đồng tự cường và vững mạnh. ASEAN luôn là một trong những ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại của Việt Nam.

Một Cộng đồng ASEAN lớn mạnh và tự cường sẽ là chỗ dựa vững chắc của Việt Nam để cùng vượt qua những khó khăn, sóng gió ngày càng lớn trong thời gian tới.

Với phương châm chủ động, tích cực và trách nhiệm, Việt Nam sẽ tiếp tục cùng các nước thành viên ASEAN tăng cường liên kết và hợp tác ASEAN, nâng cao đoàn kết, thống nhất và vai trò trung tâm của ASEAN, vì mục tiêu chung là hòa bình, an ninh, ổn định và thịnh vượng ở khu vực và thế giới./.

https://www.vietnamplus.vn/viet-nam-thanh-vien-nong-cot-trong-su-phat-trien-cua-asean/809808.vnp

Phước An (TTXVN/Vietnam+)